งานวิจัยส่วนใหญ่ที่แสดงให้เห็นว่าเกิดขึ้นในจิตใจของเด็กเล็กนั้นไม่โปร่งใสในพฤติกรรมของพวกเขา ทารกและเด็กเล็กอาจไม่แสดงสิ่งที่พวกเขารู้เนื่องจากการแข่งขันเรียกร้องความสนใจ ข้อจำกัดในสิ่งที่ทำได้ และการควบคุมตนเองที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ นี่เป็นหนึ่งในเหตุผลที่นักวิทยาศาสตร์ด้านพัฒนาการใช้การทดลองที่ออกแบบมาอย่างรอบคอบเพื่ออธิบายสิ่งที่เด็กเล็กรู้และเข้าใจเกี่ยวกับโลก ด้วยการออกแบบขั้นตอนการวิจัยที่ขจัดสิ่งรบกวนจากการแข่งขันและพึ่งพาการตอบสนองง่ายๆ (เช่น การมองเวลาและการแสดงสีหน้าประหลาดใจ) นักวิจัยพยายามค้นหากระบวนการทางปัญญาที่อาจมองเห็นได้ยากกว่า หลักฐานที่ได้มาในลักษณะการทดลองนี้ เช่น ตัวอย่างในหัวข้อต่อไปนี้การค้นพบที่สำคัญที่สุดประการหนึ่งเกี่ยวกับพัฒนาการของจิตใจคือ การที่เด็กที่อายุยังน้อยและมีความสำคัญมาก  การเลี้ยงเด็กเล็ก แม้กระทั่งตั้งแต่ยังเป็นทารก กำลังรวมข้อสังเกตที่แตกต่างกันหรือข้อเท็จจริงที่ไม่ต่อเนื่องเข้าด้วยกันให้เป็นระบบแนวคิดที่สอดคล้องกัน (Carey, 2009 Gopnik and Wellman, 2012 Spelke and Kinzler, 2550). ตั้งแต่แรกเริ่ม เด็ก ๆ ไม่ได้เป็นเพียงผู้สังเกตการณ์เฉย ๆ โดยลงทะเบียนสิ่งที่ปรากฏเพียงผิวเผิน แต่พวกเขากำลังสร้างระบบอธิบาย—ทฤษฎีโดยนัย—ที่จัดระเบียบความรู้ของพวกเขา ทฤษฎีโดยนัยดังกล่าวประกอบด้วยหลักการเชิงสาเหตุและความสัมพันธ์เชิงสาเหตุ ทฤษฎีเหล่านี้ช่วยให้เด็กสามารถทำนาย อธิบาย และให้เหตุผลเกี่ยวกับปรากฏการณ์ที่เกี่ยวข้อง และในบางกรณี แทรกแซงเพื่อเปลี่ยนแปลงสิ่งเหล่านั้น ในช่วงขวบปีแรกของชีวิต เด็กทารกกำลังพัฒนาทฤษฎีเริ่มต้นเกี่ยวกับโลกของผู้คน สิ่งมีชีวิตอื่นๆ วัตถุต่างๆ และตัวเลขดำเนินการ สิ่งสำคัญคือต้องชี้ให้เห็นว่าทฤษฎีพื้นฐานเหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียงรูปแบบของความรู้ที่โดดเดี่ยว แต่มีบทบาทอย่างลึกซึ้งในชีวิตประจำวันของเด็ก ๆ และการศึกษาที่ตามมา